Examenjaar 2025
Door de
ogen van de
examenmakers
Elk jaar werken we samen met vakdocenten aan de centrale examens voor het voortgezet onderwijs en analyseren we afnamegegevens om per examenvak tot een advies n-term te komen.
Dit digitale verslag geeft een kijkje in onze werkwijze en activiteiten, met het oog op het examenjaar 2025.
Voorwoord
Centrale examens maken is een vak. Een vak waar we trots op zijn. Want hoe mooi is het om iets te maken waardoor leerlingen kunnen laten zien wat ze geleerd hebben?
Natuurlijk doen we dat niet alleen. We maken deel uit van een examenketen waarin verschillende partijen hun eigen rol hebben. Onze bijdrage kun je grofweg verdelen in twee onderdelen: het ontwikkelen van de centrale examens en het adviseren over de n-termen.
In deze uitgave nemen we je mee naar de periode van de centrale examens van 2025, door de ogen van de examenmakers. Zo lees je onder meer over inhoudelijke vernieuwingen die zijn doorgevoerd en waarom. Ook vertellen we over inspiratiebronnen van docenten bij het bedenken van examenopgaven en hoe meer inzichten hebben geleid tot nóg betere correctievoorschriften.
Ons werk is een prachtig vak waar we, samen met honderden vakdocenten, het hele jaar door met volle overtuiging en met veel plezier aan werken. Want centrale examens zijn een onmisbaar onderdeel van het diploma!
“Hoe mooi is het om iets te maken waardoor leerlingen kunnen laten zien wat ze geleerd hebben.”
Feiten en cijfers
Stichting Cito maakt al decennialang de opgaven voor de centrale examens vmbo, havo en vwo. Maar wat betekent dat precies? We hebben wat cijfers en feiten voor je verzameld:
1.200
zijn elk jaar bij de ontwikkeling van de centrale examens betrokken
13.000
worden jaarlijks ontwikkeld (voor schriftelijke, digitale en praktische centrale examens)
1,5 - 2
zit er gemiddeld tussen het bedenken van opgaven en examenafname
Nieuw in 2025
Voor de ontwikkeling van centrale examens gelden allerlei vakinhoudelijke en toetstechnische eisen. Is alles dan in beton gegoten? Zeker niet. Centrale examens zijn altijd in beweging. Wat was er het afgelopen schooljaar anders dan daarvoor? Onze toetsdeskundigen geschiedenis, maatschappijleer en Nederlands geven uitleg over drie voorbeelden uit het examen van 2025.
“De uitdaging voor ons examenmakers zit `m met name in het beoordelen van het antwoord”
“De meningsvraag in dit examen vind ik een mooie toevoeging voor de eindexamenleerlingen, en echt een doorkijkje naar de maatschappelijke vakvernieuwing. De uitdaging voor ons examenmakers zit `m met name in het beoordelen van het antwoord. Want wat zeggen we hierover in het correctievoorschrift, zodat docenten de antwoorden eerlijk en consistent kunnen beoordelen?…”
“Deze vernieuwing zie ik echt als een stap vooruit voor het vak én is een opluchting voor leerlingen en docenten”
“Dit jaar waren er dus geen vragen meer opgenomen in het centraal schriftelijk examen geschiedenis havo en vwo, waarbij kenmerkende aspecten uit het hoofd moesten worden geleerd. Ook hebben we opnieuw de puntenverdeling onder de loep genomen, zodat uitbreiding van het aantal vragen – en dus ook het schrijfwerk voor de leerlingen – niet nodig was. Docenten hebben we hierin meegenomen en aangegeven dat alleen voor het gebruik van de kenmerkende aspecten in de context, punten kunnen worden toegekend.”
“De scenario-opzet is door de eindexamenleerlingen als prettig ervaren, en dat vinden we natuurlijk leuk om te horen”
“Voor de aanloop naar de vernieuwing in het centraal schriftelijk examen Nederlands havo moeten we terug naar 2018, toen een groep docenten Nederlands in opdracht van het College voor Toetsen en Examens (CvTE) een advies schreef over hoe de examens Nederlands havo en vwo konden worden veranderd. Aanleiding hiervoor was de aanhoudende kritiek of de examens Nederlands nog wel recht deden aan het schoolvak Nederlands en aan wat leerlingen nodig hadden aan leesvaardigheid in de 21e-eeuwse maatschappij.”
Vernieuwing in hogere versnelling
“De eerste vernieuwde examens bij de talen en wiskunde worden verwacht in 2030, met uitzondering van vmbo-wiskunde. Bij dit vak worden de eerste examens in 2029 verwacht. Dan komt de beweging van examens echt in een hogere versnelling. Met de nieuwe vakinhoud zijn we al volop bezig bij Cito!”
Zonder docenten,
geen centrale examens
Elke centrale examenopgave, met voorbeeldantwoord, wordt bedacht en gemaakt door docenten die in het dagelijkse leven voor de klas staan. Ze worden daarbij begeleid door onze toetsdeskundigen. Waar haalden deze docenten hun inspiratie vandaan voor de opgaven in 2025?
In het nieuws
Tijdens een examenperiode wordt er altijd veel gezegd en geschreven over de examens. Ook door ons. Een greep uit enkele publicaties over de centrale examens 2025 lees je hier.
De vlag ging weer uit
Ook in 2025 hebben alle eindexamenleerlingen zich weer op tijd kunnen buigen over de centrale examens. Ik blijf het proces, waar we elk jaar weer de schouders onder zetten, fascinerend vinden. Van praktijkopdracht voor het vmbo tot een economievraag voor het vwo…
“Je diploma doet ertoe en is welverdiend!”
De wereld van profielvakexamens
Je loopt stage bij tuincentrum GoedGroen, waar je niet alleen een verscheidenheid aan planten en bloemen kunt kopen, maar ook deel kunt nemen aan verschillende workshops. Daarnaast biedt het tuincentrum een sfeervol restaurant waar je kunt genieten van een kopje koffie met een lekkernij of gezellig kunt lunchen.
Docent Debbie Kersten: “We beginnen altijd met het bedenken van de casus.”
Meer inzichten, rijker correctievoorschrift
Bij het ontwikkelen van de jaarlijks ruim 13.000 examenopgaven met voorbeeldantwoorden voor het correctievoorschrift (cv), laten we niets aan het toeval over. Toch blijft het mensenwerk en is een aanvulling op het cv soms nodig. Het gaat hierbij niet altijd om het aanpassen van een inhoudelijke fout. Een aanvulling kan een cv juist ook aanscherpen en verrijken. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een examenbespreking of een testcorrectie.
Geen data, geen normering
Om een advies te kunnen uitbrengen over n-termen, is data nodig. Veel data. En docenten. Hun rol is cruciaal. Zij leveren ons namelijk gegevens die we elk jaar in de normering gebruiken. Harco Weemink is manager normering en verantwoordelijk voor het proces. “Het is elke keer weer een pittig stukje rekenwerk.” Waren er bijzondere uitdagingen in 2025?
Centrale Toetsen en
Examens (CTE)
